نقش ریاضی دانان در معماری به روایت متون دورۀ اسلامی

نقش و سهم واقعی ریاضی دانان در فرایند تکوین معماری از زوایای تاریک و مورد اختلاف مطالعات علوم و معماری در دور? اسلامی است. با توسع? فعالیت های عمرانی و نیاز به علوم ریاضی در سده های نخست، ریاضی دانان به معماران و صنعت گران در برخی مسائل ریاضی مشاوره می دادند. ریاضی دانان افزون بر سرپرستی ساخت برخی بناهای حکومتی، واسط? کاربرد دقیق تر علوم ریاضی در گروهی از معماران و صنعت گران تا سد? چهارم هجری شدند. از حدود سد? پنجم هجری با ارتقای دانش ریاضیِ معماران و تقویت نقش محوری مهندسان معمار، سهم ریاضی دانان جز کاربرد حساب در ابنیه کاهش چشم گیر یافت. مقال? حاضر الگویی توصیفی از نقش ریاضی دانان و کاربرد دانش ریاضیِ ایشان در فرایند تکوین معماری از روزن? متون تاریخی سده های دوم تا یازدهم هجری عرضه می کند. الگویی که نشان می دهد ریاضی دانان با وجود مشارکت در حوزه هایی از شهرسازی، ساختارهای آبی، حساب ابنیه، و نجومِ معماری سده های نخست، در تمام این دوران نقش چندانی در طراحی معماری و نقوش تزیینی بناها نداشته اند.